भारतात वैविध्यपूर्ण वनस्पती आणि प्राणिजीवन आहे. सुमारे ५१५ वन्यजीव अभयारण्यांचे निवासस्थान असलेया इथे पक्ष्यांच्या ११८० प्रजाती, २५० सस्तन प्रजाती, ३०००० कीटक प्रजाती, आणि १५००० पेक्षा जास्त वनस्पतींचे प्रकार आढळतात! लक्षात ठेवण्यासारखी ही सर्व उद्याने आणि अभयारण्य यांची यादी खूपच मोठी आहे. तर, भारतातील ५ सर्वात मोठय़ा वन्यजीव अभयारण्यांची यादी येथे आहे जी तुम्ही चुकवू शकत नाही!
भारतात या वन्यजीव अभ्यारण्यांस नक्की भेट द्या
1. काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान:
हे प्रतिष्ठित उद्यान प्रदीर्घ काळापासून आपल्या नैसर्गिक सुंदरतने प्राण्यांना उत्साही ठेवत आले आहे. भारतातील सर्वोत्तम वन्यजीव अभयारण्यांपैकी एक, आसाममधील गोलाघाट व नागांव जिल्ह्यामध्ये, काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान जगातील दोन तृतीयांश अशा एक मोठा शिंगे असलेला गेंड्याचे घर आहे. बऱ्याच दुर्मिळ प्रजातींच्या सुरक्षिततेमुळे युनेस्कोने हे जागतिक वारसा स्थान म्हणून घोषित केले आहे. ब्रह्मपुत्रा नदीच्या सुमारे ८५८ चौ.किमी अंतरावर पसरलेल्या या उद्यानात मोठ्या संख्येत हत्तींची होणारी निपज, जंगली म्हैस आणि दलदलीतले हरीण यांचा समावेश होतो. हे बर्ड लाइफ इंटरनॅशनल द्वारे एक महत्वाचे पक्षी क्षेत्र म्हणून ओळखले जाते. तथापि, पार्क १ मे ते ३१ ऑक्टोबर पर्यंत बंद राहतो. तर आता यानुसार आपल्या भेटीच्या तारखांची योजना करा, आणि इथे मनमुराद आनंद लुटा!
भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ: नोव्हेंबर-एप्रिल
2. जिम कॉर्बेट पार्क:
सगळ्यात प्रथम, प्रोजेक्ट टायगरच्या अंतर्गत येणारे, संकटग्रस्त बंगाल वाघांचे संरक्षण करण्यासाठी पुढाकार घेतलेले, जिम कॉर्बेट नॅशनल पार्क भारतातील सर्वात जुन्या वन्यजीव अभयारण्यांपैकी एक आहे! ५२० चौरस किलोमीटरवरील पसरलेल्या इथे ११० वृक्ष प्रजाती, सस्तन प्राण्यांच्या ५० प्रजाती, ६५० पक्ष्यांच्या प्रजाती आणि २५ सरपटनाऱ्या प्राण्यांच्या प्रजाती आहेत. उद्यानाचे मुख्य लक्ष्य वन्यजीव संरक्षण आहे. परंतु रिझर्व्ह व्यवस्थापनामुळे इकोटूरिझमला बढती मिळाली आहे. प्रवास प्रेमींसाठी पार्कमध्ये तीन सफारी विभाग आहेत : झिर्ना, बिरजानी आणि दीहाकळा. तर आता आपल्या कामाचे वेळापत्रक बाजूला ठेवा आणि दरवर्षी ७०००० च्या वर भेट देणाऱ्या पर्यटकांमध्ये सामील व्हा.
भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ: मार्च-जून
3. गिर वन राष्ट्रीय उद्यान आणि वन्यजीव अभयारण्य:
नवीन आणि स्फुरण देणाऱ्या, प्राण्याच्या पावलांच्या ठशांचा मागोवा घेणे व गौरवशाली आशियायी सिंहावर लक्ष्य ठेवणे यांसारख्या गोष्टींचा इथे अनुभव घ्या. १९६५ मध्ये स्थापित, गिर वन राष्ट्रीय उद्यान एकूण १,४१२ चौ.कि.मी. क्षेत्रफळामध्ये पसरला आहे. हे पार्क आशियायी सिंहाचे विशेष घर आहे. आणि हे ठिकाण एक सर्वात महत्वाचे, संरक्षित क्षेत्रांपैकी एक मानले जाते. सासन-गिर म्हणून ओळखले जाणारे हे भारतातील गुजरातमध्ये तालळा गिर येथे आहे. भव्य सिंहांव्यतिरिक्त, हे चित्ता, सुस्त अस्वल, सोनेरी लांडगे, सांबर, चिंकारा आणि भारतीय कोब्राचेही घर आहे. इथे ३८ प्रजातींचे सस्तन प्राणी, ३०० प्रकारचे पक्षी, सरपटणारे प्राण्यांच्या ३७ प्रजाती आहेत. आपल्यास येथे भेट देण्यापूर्वी आम्ही आपल्याला सल्ला देऊ इच्छितो कि आपणाजवळ कीटकनाशकांचा भरपूर साठा ठेवा.
भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ: नोव्हेंबर-मे
4. ग्रेट हिमालयन राष्ट्रीय उद्यान:
१५००-६००० मीटरच्या उंचावरील एक वैविध्यपूर्ण राष्ट्रीय उद्यान इतकेच इथे म्हणजे ग्रेट हिमालयन नॅशनल पार्कला भेट देण्यासाठी पुरेसे आहे! १९८४ मध्ये हिमाचल प्रदेशच्या कुल्लू विभागात हे उद्यान स्थापित करण्यात आले. हे प्रसन्नपणे ११७१ चौरस किमी क्षेत्रावर पसरले आहे. आणि ३७५ पेक्षा जास्त वन्यप्राणी प्रजाती आणि विविध वनस्पतींचे प्रजाती येथे आहे. जून २०१४ मध्ये जागतिक वारसा स्थळांच्या युनेस्कोच्या सूचीमध्ये हे पार्क जोडले गेले. या उद्यानाचा एक उत्तम भाग हा आहे की आपणास लुप्त होणारे हिमांशिक बिबट्यांची प्रजाती इथे सापडते. तेव्हा आता तयार व्हा आणि हिमालयाला त्याच्या मूळ सौंदर्यात शोधून काढा!
भेट देण्याचा सर्वोत्तम वेळ: एप्रिल-जून आणि ऑक्टोबर-नोव्हेंबर
5. सुंदरबन राष्ट्रीय उद्यान:
भारत आणि बांगलादेश या दोन देशांमध्ये पसरलेले हे राष्ट्रीय उद्यान अद्वितीय आहे. घनदाट मँग्रूव जंगलामुळे सुंदरबन राष्ट्रीय उद्यान, योग्यरित्या, युनेस्को जागतिक वारसा स्थान म्हणून घोषित केले आहे. ही सशक्त जंगले जंगली मांजर, मगर, मांसे, साप, उडणारे कोल्हा, जंगली डुक्कर, आणि पॅन्गोलिन या प्राण्यांचे तुम्हाला दर्शन घडवतात. बंगाल टाइगरसाठी सर्वात मोठ्या राखीव जागेचा आनंद घ्या. आणि विविध प्रकारच्या वनस्पती आणि प्राणिमात्रांमुळे आश्चर्यचकित व्हा!
भेट देण्याची सर्वोत्तम वेळ: सप्टेंबर ते मार्च
आता आपल्याकडे भारतातील सर्वोत्तम वन्यजीव अभयारण्यांची यादी आहे. या उद्यानास भेट देण्याबद्दल आणि आपल्यातल्या वन्यजीवप्रेमिचे स्वप्न सत्यात आणण्यासाठी तुमचा काय विचार आहे!